تموزولاماید Temozolomide
تموزولاماید Temozolomide که با نامهای «تِمودار»، «تِمودال»، «تِمکَد» و «TMZ» هم شناخته میشود، یک داروی شیمیدرمانی خوراکی است. این دارو توسط «مالکوم استیونس» و تیمش در «دانشگاه استون» واقع در بیرمنگام انگلستان ساخته شد و از ماه اوت ۱۹۹۹ میلادی در ایالات متحده آمریکا و از همچنین از اوایل دههٔ ۲۰۰۰ میلادی در سایر نقاط جهان در دسترس بوده است.
این دارو که متعلق به خانوادهٔ آلکیله کنندههاست، در درمان برخی از انواع بدخیمیهای مغزی کاربرد دارد: خط اول درمان در گلیوبلاستوم مولتیفرم و خط دوم درمان در «آستروسیتوما» ی مغز. اثرات درمانی این دارو به توانایی آن در آلکیلدار کردن/متیلدار کردن زنجیرهٔ دیانای بستگی دارد که معمولاً در محلِ نیتروژنِ ۷ (N-7) یا اکسیژنِ ۶ (O-6) بازهایِ گوانین انجام میشود. این متیلدار کردن باعث آسیب DNA و مرگ سلولی میشود. جالب آنکه برخی از تومورها قادرند این آسیب دارویی را ترمیم کنند و به رشدشان ادامه دهند که اینکار را، با ایجاد نوعی آنزیم پروتئینی به نام «او-۶-آلکیلگوانین دیانای آلکیلترانسفراز» انجام میدهند که در بدن انسان توسط ژنی به نام «او-۶-متیلگوانین-دیانای-متیلترانسفراز» (MGMT) کد میشود. برعکس، در برخی تومورها، خاموشسازی اپیژنتیکی این ژن، از ساخت آنزیم مذکور جلوگیری کرده و در نتیجه، این دسته تومورها، بخوبی به درمان تموزولاماید پاسخ داده و از بین میروند. بدین ترتیب، اگر «پروتئین AGT» در تومور مغزی فردی موجود باشد، این فرد پاسخ چندانی به درمان با تموزولاماید نخواهد داد و عملاً شیمی درمانی با آن فایدهای را در برنخواهد داشت.
شایعترین عارضهٔ جانبی این دارو، ایجاد نارسایی مغز استخوان است. شایعترین عارضهٔ غیرخونی دارو نیز، تهوع و استفراغِ خفیف تا متوسط است که یا خودبهخود متوقف میشود یا نیازمند تجویز داروهای ضد تهوع است. فقط ۴ درصد احتمال دارد که تهوع و استفراغ شدید باشد. در کسانی که به هر دلیل سابقهٔ تهوع و استفراغ دارند، تجویز داروهای ضد تهوع ضرورت مییابد.